Leiderschapsontwikkeling in de HR-strategie
Jaap van Muijen is een van de sprekers tijdens de Collegereeks HR Strategie. Hij gaat in op de HR leiderschapsstrategie, toekomstige leiderschapstrends en de rol van HR.
Daar is nogal wat werk aan de winkel, stelt Van Muijen. HR kan een rol spelen in die leiderschapsontwikkeling. De grote hang naar efficiëntie in veel organisaties, is geen garantie voor toekomstbestendigheid. Je medewerkerstevredenheid doet het bijvoorbeeld vaak geen goed. In het streven naar efficiëntie komen er keer op keer nieuwe oplossingen om de hoek kijken waar het hoger management blij van wordt. “Maar de managers in de business nauwelijks en de mensen op de werkvloer al helemaal niet.”
Dat komt veelal door een gebrek aan methodes om te beïnvloeden, stelt Van Muijen. “Door managers die de business overstelpen met wijzigingen in structuren en werkprocessen. Niet wetende dat je om samen te werken, toch echt twee partijen nodig hebt. Het is geen eenrichtingsverkeer. Je hebt als manager meer aan beïnvloedingsmethoden dan positionele macht om iets door te drukken.”
Welke manager past bij welke fase: pionieren, groeien of consolideren
Een te grote focus op interne processen, leidt ertoe dat visionaire mensen weggaan bij een bedrijf. Omdat zij zich te veel verstrikt zien in compliance, processen en structuren. Wie de nadruk alleen op efficiëntie legt, ontwikkelt geen nieuwe businessmodellen. Die zijn in het huidige technologische tijdsgewricht hard nodig.
“Er moet naast efficiëntie ook ruimte zijn voor vooruitkijken. Daar zit een groot spanningsveld. Waar trap je op de rem en waar moedig je juist mensen aan om door te gaan? Daarbij komt: het is niet iedere manager gegeven om er een visie op na te houden. Het is maar een kleine groep die dat kan. De vervolgvraag is: hoe kom je erachter of je wel of geen visie hebt? Vervolgens kun je ook beter bekijken of jij past in de fase van het bedrijf. Is het in de fase van pionieren, groeien of consolideren?”
Hoe kom je erachter of je wel of geen visie hebt?
De doorbraak van de netwerkorganisatie
Premier Mark Rutte vertelde in zijn H.J. Schoo-lezing van 2013: “Visie is als de olifant die het uitzicht belemmert.” Niet erg bemoedigend, noemt Van Muijen dat. “Want ik denk dat visie hard nodig is. Het is het begrip van hoe jij denkt dat de samenleving er over tien jaar uitziet. Ik denk daarbij aan een foto van New York in 1900. Dan had je in dat jaar dus moeten bedenken dat het er over tien jaar helemaal anders uit kwam te zien. Namelijk met allemaal auto’s en slechts één paard en wagen.
“Om het naar deze tijd te brengen, moet je dan dus kunnen zien welke samenleving er ontstaat als gevolg van de technologische ontwikkelingen. Denk aan kunstmatige intelligentie, robots, big data, blockchain en RPA. Wat ik denk? Ik denk dat we aan de vooravond staan van de doorbraak van de netwerkorganisatie. In het netwerk dat niet per se jouw organisatie omspant, zitten allerlei specialisten en experts die het vraagstuk dat voorligt gezamenlijk oppakken. Op interne procedures zullen we minder terugvallen.”
We gaan minder terugvallen op interne procedures
Nieuwe businessmodellen
Van Muijen ziet dan ook andere bedrijven ontstaan. “Bijvoorbeeld Adyen dat een grote omzet kent, maar die omzet boekt met heel weinig mensen. Zij hebben een winnende technologie in handen. Vergelijk dat met banken die die slag nog lang niet hebben gemaakt. Oftewel: dat soort technologiebedrijven automatiseren hele bedrijfstakken en hebben daar zeer weinig medewerkers voor nodig.” Op basis van data werken, is daarbij belangrijk geworden, maar Van Muijen wijst wel op de nadelen ervan. “Dat verbetert het bestaande. Je moet uitkijken dat het niet voor de toekomst voorspellende waarde gaat geven. Met data efficiënter worden, is heel wat anders dan out of the box op zoek gaan naar nieuwe businessmodellen.”
Wat voor leiderschap hebben je medewerkers nodig?
Welk leiderschap hoort bij welke situatie? “Leiderschap is een complex samenspel, dat verder gaat dan de persoon van de leider. Organisaties hebben een strategie, om die te implementeren is leiderschap nodig. Daarnaast moeten we een cultuuromslag bereiken om doelen te realiseren. Dat is de traditionele zienswijze. Ik draai het om en neem de medewerkers als uitgangspunt:
- Welke medewerkers heb je in huis?
- En welk leiderschap hebben zij nodig om doelen te bereiken en de strategie te kunnen implementeren?
- Welke coach haalt in welke wedstrijd het beste uit zijn voetbalteam?”
Over Jaap van Muijen
Jaap van Muijen is sinds 2001 hoogleraar in de psychologie aan de Nyenrode Business Universiteit. Hij heeft een focus op leiderschap, cultuur en de aansturing van teams. Sinds 2007 heeft hij zijn eigen adviesbureau Sense of Leadership en heeft zowel nationaal als internationaal leiderschapsprogramma’s ontworpen en uitgevoerd. In opdracht van de Persgroep Online voert hij sinds 2013 het Nationale SalarisOnderzoek uit. In januari van dit jaar is hij met anderen een nieuw bedrijf genaamd Facing Realities gestart dat als doel heeft om meer vrouwen in leidinggevende functies te krijgen, vooral op het middenmanagementniveau.
